De Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten (TONK) is een noodmaatregel voor huishoudens die door omstandigheden in ernstige financiële problemen dreigen te komen.
De verwachting is dat 1 februari 2021 de uitwerking met gemeenten van de TONK gereed is. Hoe de TONK er precies uit komt te zien is nog niet bekend. Hieronder leest u de inhoud van de kamerbrief betreffende de TONK:
Huishoudens kunnen door de economische crisis te maken hebben met een onvoorzienbare, onvermijdelijke en plotselinge terugval in hun inkomen. Zij kunnen daardoor in problemen raken met de betaling van noodzakelijke kosten, waaronder woonlasten. Hierbij valt onder meer te denken aan de volgende situaties:
• Huishoudens die nog wel inkomen uit werk hebben, maar tegelijkertijd met een dusdanige terugval in inkomsten geconfronteerd worden dat zij noodzakelijke kosten niet meer kunnen voldoen. Dit kunnen zelfstandigen zijn die veel van hun opdrachten zien verdwijnen, maar ook flexwerkers die plotseling minder worden opgeroepen en ook werkenden die kortdurend vanwege quarantaine inkomsten mislopen.
• Huishoudens die terugvallen op een uitkering en daardoor dusdanig achteruitgaan in inkomsten dat zij noodzakelijke kosten niet meer kunnen voldoen. Dit kunnen werkenden zijn, zoals artiesten en sekswerkers, die moeten terugvallen op het sociaal minimum.
• Huishoudens waar een of beide partners geen inkomen uit werk meer heeft en ook geen recht op een uitkering. Daardoor kunnen zij een dusdanige terugval in inkomsten ervaren dat zij noodzakelijke kosten niet meer kunnen voldoen. Zelfstandigen kunnen bijvoorbeeld hun opdrachten ineens zien teruglopen of maken vanwege de partnertoets of het urencriterium geen aanspraak op de Tozo.
Het bestaande stelsel van sociale zekerheid en de maatregelen uit de steunpakketten bieden voor deze problemen niet altijd soelaas. Bovenstaande huishoudens dreigen daardoor tussen de wal en het schip te vallen. Het Rijk en gemeenten voelen zich maatschappelijk verantwoordelijk voor deze werkenden en huishoudens met onverhoopte financiële zorgen. Ook de sociale partners en uw Kamer hebben aandacht gevraagd voor deze problematiek en roepen op tot het bieden van ondersteuning bij knellende situaties.
Het kabinet creëert daarom een Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten (TONK) voor huishoudens die door omstandigheden in ernstige financiële problemen dreigen te komen. Voor deze tijdelijke ondersteuning wordt het bestaande instrument van de bijzondere bijstand gebruikt. Bijzondere bijstand kan door gemeenten in individuele gevallen verstrekt worden als het door bijzondere omstandigheden niet meer mogelijk is om de noodzakelijke kosten te betalen. Gemeenten voeren de bijzondere bijstand uit en hebben daarbij eigen beleidsruimte. Een deel van de hierboven genoemde huishoudens is nu niet in beeld bij gemeenten, of komt op dit moment niet in aanmerking voor ondersteuning door gemeentelijke beleidsregels die toegang en gebruik van de bijzondere bijstand beperken. De betrokkenen zijn vaak ook niet bekend met de ondersteuningsmogelijkheden die gemeenten hebben.
Met VNG en Divosa worden afspraken gemaakt hoe deze groep beter en eenvoudiger door gemeenten kan worden bereikt via de TONK. Daartoe wordt met gemeenten gekeken hoe de gemeentelijke beleidsregels waar nodig tijdelijk verruimd kunnen worden. De inzet is tevens om bij de aanvraag voor TONK aandacht te besteden aan eventuele armoede- en schuldenproblematiek, zodat gemeenten hierin preventief op kunnen treden en via omscholings- en reintegratiemogelijkheden de arbeidsmarktpositie van aanvragers kunnen verbeteren.
De verwachting is dat 1 februari 2021 de uitwerking met gemeenten van de TONK gereed is. Mogelijk zal er ook een handreiking worden opgesteld om de uitvoering te vereenvoudigen en daarmee de uitvoeringslast voor gemeenten te verlichten. Voor zover de gemeentelijke beleidsregels reeds voldoende ruimte bieden, kunnen individuele gemeenten ook nu al aanvragen voor de beoogde huishoudens afhandelen. Zodra de uitwerking verder vorm heeft gekregen in samenwerking met VNG en Divosa wordt uw Kamer nader geïnformeerd. Het kabinet blijft in gesprek – zeker ook met de sociale partners – om te bevorderen dat de ondersteuning recht doet aan de individuele situaties waarmee we worden geconfronteerd.
